Το 2014, 400 χρόνια από το θάνατο του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου (El Greco), έχει κηρυχθεί από την ελληνική πολιτεία ως έτος Greco. Στην Ελλάδα, αλλά και σε όλο τον κόσμο, περισσότερο στην Ισπανία όπου έζησε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του, διοργανώνονται για αυτήν την επέτειο μεγάλες εκθέσεις και συνέδρια, και πραγματοποιούνται ποικίλες εκδηλώσεις αφιερωμένες στον μεγάλο ζωγράφο.
Ο κύκλος των ελληνικών εκθέσεων ξεκινά στη γενέτειρα του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου, την Κρήτη. Στο Ηράκλειο, στο Ιστορικό Μουσείο Κρήτης θα παρουσιαστεί, από τις 21 Ιουνίου ως τις 25 Οκτωβρίου 2014, η έκθεση με τίτλο "Ο Δομήνικος Θεοτοκόπουλος μεταξύ Βενετίας και Ρώμης", που συνδιοργανώνεται με το Μουσείο Μπενάκη.
Ο Δομήνικος Θεοτοκόπουλος, από πολύ νεαρή ηλικία, διακρίθηκε ως ζωγράφος του Βενετσιάνικου Χάνδακα (σημερινό Ηράκλειο), στην εποχή της ακμής της Κρητικής Σχολής ζωγραφικής. Με αυτά τα εφόδια ο νεαρός κρητικός φεύγει το 1567 για την μητρόπολη Βενετία, όπου συμμετέχει στο εργαστήριο του διάσημου Τισιανού. Το 1570 μετακινείται στη Ρώμη, όπου μένει τουλάχιστον μέχρι το 1573. Το 1577 εγκαθίσταται στο Τολέδο, όπου και παραμένει ως το τέλος της ζωής του. Τότε δημιουργεί και τα σημαντικότερα έργα του.
Η έκθεση του Ιστορικού Μουσείου Κρήτης είναι αφιερωμένη στην ιταλική περίοδο του καλλιτέχνη. Mε επίκεντρο τους δύο πίνακές του που εκτίθενται μόνιμα στο Ιστορικό Μουσείο Κρήτης, την Άποψη του Όρους και της Μονής Σινά (1570 περίπου, ανήκει στα Ιδρύματα Ανδρέα & Μαρίας Καλοκαιρινού) και την Βάπτιση του Χριστού (περίπου 1569, ανήκει στον Δήμο Ηρακλείου), αναπλάθεται ο ευρύτερος καλλιτεχνικός περίγυρος. Εκτίθενται σχετικά έργα από την κρητική αγιογραφία του 16ου αιώνα αλλά και έργα δυτικών καλλιτεχνών με παρόμοια θεματολογία. Παράλληλα, αναπλάθεται και ο ανθρώπινος περίγυρος γύρω από τον Θεοτοκόπουλο, οι επιφανείς υποστηρικτές του, και οι σημαντικοί καλλιτέχνες με τους οποίους συνδέθηκε κατά την παραμονή του στην Ιταλία, σε μια εποχή όπου η αναγνώριση, στήριξη και προστασία από προβεβλημένες προσωπικότητες ήταν απαραίτητη για την επιβίωση και την ανάδειξη των καλλιτεχνών. Τα ιστορικά πρόσωπα που παρουσιάζονται στην έκθεση είναι ο ισχυρός καρδινάλιος Alessandro Farnese, στο παλάτι του οποίου στη Ρώμη φιλοξενήθηκε ο Greco επί δύο χρόνια, ο βιβλιοθηκάριός του Fulvio Orsini και ο διάσημος μινιατουρίστας Giulio Clovio, που σε επιστολή του προς τον καρδινάλιο Farnese χαρακτήριζε τον Θεοτοκόπουλο «σπάνια περίπτωση για τη ζωγραφική».
Στην έκθεση παρουσιάζονται σημαντικά έργα, ζωγραφικά και χαρακτικά, από ξένα και ελληνικά μουσεία και ιδιωτικές συλλογές: Galleria Uffizi (Φλωρεντία), Pinacoteca Vaticana (Ρώμη), Münchner Stadtmuseum (Μόναχο), Kupferstichkabinett (Βερολίνο), Istituto Nazionale per la Grafica (Ρώμη), Μουσείο Μπενάκη, Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο, Γεννάδειος Βιβλιοθήκη, Ζωσιμαία Βιβλιοθήκη, Ιερά Αρχιεπισκοπή Κρήτης, Συλλογή Μαριάννας Λάτση. Ανάμεσα τους πρόκειται να εκτεθούν για πρώτη φορά στην Ελλάδα "Η Προσκύνηση των Ποιμένων" του Greco από το Agnes Etherington Art Center (Kingston, Ontario, Καναδάς), η Προσωπογραφία του Giulio Clovio της Sofonisba Anguissola από τη συλλογή Malgeri-Zeri (Ρώμη), καθώς και μια Προσωπογραφία του Fulvio Orsini, αγνώστου καλλιτέχνη, από τις Συλλογές του Μουσείου Uffizi (Φλωρεντία). Πλούσιο αρχειακό υλικό, βιβλία και ντοκουμέντα ολοκληρώνουν την έκθεση.
Την έκθεση επιμελήθηκε ο ομότιμος καθηγητής Ιστορίας της Τέχνης του Πανεπιστημίου Κρήτης Νίκος Χατζηνικολάου και σχεδίασαν η αρχιτέκτων μουσειολόγος Λένα Κατσανίκα-Στεφάνου και η αρχιτέκτων Αλεξάνδρα Σαγιά. Την προετοιμασία της έκθεσης στο Ιστορικό Μουσείο συντόνισε η διευθύντριά του κυρία Εύα Γραμματικάκη.
Μετά την παρουσιάσή της στο Ιστορικό Μουσείο Κρήτης, η έκθεση θα παρουσιαστεί στο Μουσείο Μπενάκη, στην οδό Πειραιώς, από 20 Νοεμβρίου 2014 ως 1 Μαρτίου 2015.
Τα εγκαίνια της έκθεσης στο Ιστορικό Μουσείο θα γίνουν την Παρασκευή 20 Ιουνίου 2014, ώρα 20.00, από την πρόεδρο της Οργανωτικής Επιτροπής του έτους Greco 2014 κυρία Λίνα Μενδώνη, Γενική Γραμματέα του Υπουργείου Πολιτισμού, παρουσία του πρέσβυ της Ισπανίας στην Ελλάδα κ. Alfonso Lucini Mateo. Το Μουσείο Μπενάκη θα εκπροσωπηθεί από τον διευθυντή του καθηγητή Άγγελο Δεληβοριά.
Για το διήμερο Σάββατο 21/6 και Κυριακή 22/6 το ωράριο λειτουργίας του Ιστορικού Μουσείου Κρήτης διαμορφώνεται ως εξής:
Σάββατο 21/6/2014, 09.00-21.00
Κυριακή 22/6/2014, 10.00-20.00
Η είσοδος στην περιοδική έκθεση Ο Δ. Θεοτοκόπουλος μεταξύ Βενετίας και Ρώμης όπως και στις εργασίες του διεθνούς επιστημονικού συμποσίου El Greco: The Cretan Years θα είναι ελεύθερη.