Δεν αγαπάμε ιδιαίτερα τον όρο «ράτσα», αγαπάμε όμως τα ιστορικά ντοκουμέντα όπως αυτή η ταινία μικρού μήκους από τον Γιώργο Ασσαριωτάκη που γυρίστηκε το 1964. Οι καζαντζακικοί ήρωες ξεπηδούν από τα βιβλία σκωπτικοί, "ιερόσυλοι", έξω – καρδιά, ξεδιπλώνουν την κρητική ψυχή και εναλλάσσονται με τα μουσικοχορευτικά συγκροτήματα της εποχής που τραγουδούν και χορεύουν ακόμα και στο Μαρτινέγκο, πάνω στον τάφο του Καζαντζάκη. Κι ενώ στο φόντο ξεπροβάλλει ο τρούλος του Αγίου Μηνά, στη διάρκεια της ταινίας βλέπουμε κι άλλα μνημεία του Ηρακλείου όπως ο Κούλες (πρώτος-πρώτος!) τα Λιοντάρια, τη Βασιλική του Αγίου Μάρκου, το τούρκικο σεμπίλ στην Πλατεία Κορνάρου.
Βλέπουμε όμως και μεγάλες μορφές της κρητικής μουσικής όπως ο Ψαρογιάννης, ο Γιάννης Δερμιτζάκης, ο Βασίλης Σκουλάς στην τρυφερή, αμούστακη ηλικία των 18 χρόνων (στο 3.02’’ του α’ μέρους – ναι, αυτός είναι!), ο Γιώργης Αβυσσινός και βέβαια ο Νίκος Ξυλούρης (τον πρωτοβλέπουμε στο 2.41’’ του α’ μέρους)! Αυτό από μόνο του δίνει στο ταινιάκι έξτρα αξία καθώς είναι η πρώτη και μοναδική εμφάνιση του Ξυλούρη σε ταινία και μάλιστα πριν γίνει καν γνωστός εκτός Κρήτης, σε ηλικία 28 χρονών.
Η ταινία θα κυκλοφορήσει από το "Κρητικό Μουσικό Εργαστήρι Αεράκης" σε μια πολυτελή κασετίνα σε dvd και θα συνοδεύεται από cd με τραγούδια του Νίκου Ξυλούρη, Γιάννη Δερμιτζάκη (Δερμιτζογιάννη), Βασίλη Σκουλά και Γιώργο Αβυσσινό που είχαν παίξει στην ταινία.
Προς το παρόν την απολαμβάνουμε στο youtube: