Δεν ξέρουμε αν είναι περαστική μόδα ή μια τάση που ήρθε για να μείνει, πάντως τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότεροι καταπιάνονται με δημιουργικά χόμπι και χειροτεχνίες. Η χαρά της χειροποίητης δημιουργίας είναι σίγουρα ένα μοναδικό αίσθημα… όταν όμως το βασικό υλικό είναι κάτι «φιλικό και τρυφερό» όπως ο πηλός αυτό το αίσθημα απογειώνεται! «Η δημιουργικότητα είναι πάντα κρυμμένη μέσα μας, χρειάζεται ένα μικρό ερέθισμα για να ελευθερωθεί» μας λέει η Ρένα Καστανάκη που μας υποδέχτηκε στο εργαστήριο της στην οδό Παπαναστασίου. Πάνω στους μεγάλους πάγκους εργασίας περιμένουν ανυπόμονα τα διάφορα εργαλεία, αλλά και τα δείγματα από διάφορα πειράματα στον πηλό: μικρά χρωματιστά πλακίδια, άλλα γυαλιστερά, άλλα ματ, άλλα ανάγλυφα. Στα δε ράφια, δημιουργίες των μαθητών, μικρών και μεγάλων, πιάτα, ειδώλια, κατσαρολάκια, βάζα.
Η Ρένα παραδίδει μαθήματα κεραμικής από το 2008 και από τον «τροχό» της έχουν περάσει πολλοί μαθητές, κάποιοι από τους οποίους δεν αρκέστηκαν στην κεραμική ως χόμπι, αλλά συνέχισαν τις σπουδές τους ή ακόμη, ασχολήθηκαν επαγγελματικά. «Ήδη μια μαθήτρια μου συνέχισε σπουδές στο Πανεπιστήμιο της Ουαλίας, και πήρε δύο υποστροφίες για μάστερ και έρευνα. Αλλά και μια μαθήτρια μου, αρχιτέκτονας, που ήθελε να αλλάξει δουλειά, σήμερα έχει δικό της εργαστήριο και μαγαζί». Η Ρένα μας αφηγείται τις ιστορίες των μαθητών της με την κλασική υπερηφάνεια του δασκάλου που βλέπει τους μαθητές του να προκόβουν.
Γιατί όμως είναι τόσο περιζήτητα τα μαθήματα κεραμικής; «Είναι το ίδιο το υλικό. Ο πηλός, που από τη μία σε «γειώνει» και από την άλλη αφήνει τη φαντασία σου ελεύθερη. Μπορείς να φτιάξεις τα πάντα με τον πηλό: από ένα μικρό κοσμηματάκι μέχρι σπίτια!». Η Ρένα με τους μαθητές της επικεντρώνεται στη δημιουργία χρηστικών αντικειμένων (σερβίτσια, κούπες, κατσαρολάκια κ.ά.) αλλά και σε διακοσμητικά αντικείμενα όπως κοσμήματα, επιτοίχια διακοσμητικά κ.ά. Μόνο όριο, η φαντασία!
Χαζεύοντας τις παιδικές πήλινες δημιουργίες, συζητάμε για το παιδικό τμήμα και ρωτάμε τι οφέλη έχει για τα παιδιά η κεραμική. «Βοηθάει στην κινητικότητα τους, στη συγκέντρωση, και βοηθάει τα πιο κλειστά, τα πιο ντροπαλά παιδιά να ανοιχτούν». Γενικά η ενασχόληση με τον πηλό, εξηγεί η Ρένα, έχει ψυχοθεραπευτικές και χαλαρωτικές ιδιότητες: όσο πλάθεις με τα χέρια σου τον πηλό, ξεχνάς τα πάντα, και ξυπνάνε όλες οι αισθήσεις. «Έχει πολλά στάδια η κεραμική, δεν βαριέσαι ποτέ. Πρώτα πρέπει να ζυμωθεί ο πηλός. Έπειτα να διαλέξεις τη μέθοδο που θα χρησιμοποιήσεις. Να φτιάξεις μια σύνθεση ή ένα σκίτσο ως οδηγό για το τι θες να φτιάξεις. Ακολουθεί η συζήτηση με τους μαθητές και μετά έχουν σειρά οι λεπτομέρειες. Στη συνέχεια, και αφού στεγνώσει, πρέπει να ψηθεί μια φορά το πήλινο, να προσθέσεις τα χρώματα και τέλος να ξαναψηθεί για δεύτερη φορά ώστε να γίνει αδιάβροχο, γυαλωμένο κλπ».
Εκτός βέβαια από το καθαρά δημιουργικό κομμάτι, υπάρχει και το πιο τεχνικό: η χημεία της κεραμικής, η τεχνολογία υλικών κλπ. Εκεί η Ρένα έχει αφιερώσει ξεχωριστό μάθημα θεωρίας που απευθύνεται κυρίως σε αυτούς που θέλουν να φτιάξουν το δικό τους εργαστήριο (επαγγελματικό ή έστω στο σπίτι τους). Στο μάθημα αυτό οι μαθητές μαθαίνουν συνταγές, κρατάνε σημειώσεις, κάνουν πειράματα, φτιάχνουν παλέτες χρωμάτων. Τα χρώματα και οι υφές δεν έρχονται έτοιμα κατά παραγγελία δηλαδή, είναι κάτι που αν θες να μπεις στα πιο βαθιά νερά της κεραμικής πρέπει να το μάθεις μόνος σου. «Με το internet έχεις πλέον πρόσβαση σε πολλή πληροφορία, αλλά μόνο η αφή σε πάει εκεί που θέλεις. Πρέπει να κάτσεις να φτιάξεις κάτι, να το πιάσεις».
Όπως κάθε τέχνη, έτσι και η κεραμική χρειάζεται έμπνευση, ερεθίσματα, εξέλιξη. Δασκάλα και μαθητές κάνουν τις εκδρομές τους σε μουσεία αλλά και σε μέρη με μεγάλη κεραμική παράδοση (Μαργαρίτες), κι επίσης επισκέπτονται εργαστήρια άλλων κεραμοποιών με τους οποίους ανταλλάζουν μεθόδους, τεχνικές, σεμινάρια…
Κάπου εδώ η Ρένα πρότεινε να αφήσουμε τη θεωρία και να περάσουμε στην πράξη και μας έδωσε από ένα κομμάτι πηλό για να φτιάξουμε κάτι. Η αίσθηση του πηλού στα χέρια, ακόμα και στην πρώτη επαφή, είναι ανεξήγητα οικεία. Θυμίζει παιδικά παιχνίδια με λασπωμένα χώματα ή ίσως ξυπνάει μνήμες καταγεγραμμένες στο DNA μας. Αν ρωτάτε για το αποτέλεσμα της πρώτης επαφής μας με τον πηλό, εχμ… ας πούμε ότι η προσπάθεια μετράει! :-)
Δείτε και το βίντεο: