.jpg)
Σταλακτίτες, σταλαγμίτες, γκλίτερ και αρμόνια
Είναι ένα από τα τρία επισκέψιμα σπήλαια της Κρήτης και μάλιστα το μεγαλύτερο. Σταλακτίτες και σταλαγμίτες σε διαφορετικές αποχρώσεις (άσπροι, σκουροκόκκινοι, γκρίζοι) ανάλογα με τα είδη πετρωμάτων από τα οποία αποτελούνται, άλλοτε ενώνονται και φτιάχνουν κολώνες, κι άλλοτε περιμένουν υπομονετικά το πέρασμα μερικών χιλιάδων, αν όχι εκατομμύριων, χρόνων για να αγγίξει ο σταλακτίτης τον σταλαγμίτη και να γίνουν ένα. Κάποιοι σχηματισμοί λαμπυρίζουν μαγικά με το φως των προβολέων. Περιέχουν κρυστάλλους ανθρακικού ασβεστίου είναι η επιστημονική εξήγηση. Η επιστημονική φαντασία από την άλλη θέλει τις νεράιδες να τους πασπαλίζουν με γκλίτερ.
Μας αρέσουν τα ονόματα των αιθουσών του σπηλαίου τους οποίους έδωσε η Άννα Πετροχείλου, η πιο διάσημη Ελληνίδα σπηλαιολόγος η οποία χαρτογράφησε το σπήλαιο το 1966. Είναι το «Άδυτο της Νεράιδας», η «Αίθουσα των Αρμονίων» όπου οι σταλακτίτες σχηματίζουν ένα pipe organ, είναι το «Παρεκκλήσι», το «Παλάτι», ο «Παρθενώνας», η «Μητρόπολη», το «Πανόραμα» και τελευταίος ο «Θάλαμος του χαμένου παιδιού». Εκεί βρέθηκε ο σκελετός ενός μικρού παιδιού περίπου… 900 ετών.
Δεν υπάρχει λευκό φως γιατί με την υγρασία να φτάνει το 100% οι συνθήκες για φωτοσύνθεση και βλάστηση είναι ιδανικές. Και τότε πώς θα συνέχιζαν οι στάλες του νερού το προαιώνιο έργο τους να ενώσουν σταλαγμίτες και σταλακτίτες;
Τα μικρά «ζωνιανάκια» όταν έπαιζαν στο σπήλαιο, πριν αυτό γίνει τουριστική ατραξιόν, έριχναν πίσω τους ξεραμένα χόρτα κατά μήκος της διαδρομής σαν μικροί κοντορεβυθούληδες για να μη χαθούν. Παιδικές αναμνήσεις του ξεναγού μας. Μας έδειξε και τα σημεία στην οροφή του σπηλαίου όπου συχνάζουν οι νυχτερίδες και τα κάνουν μαύρα με τα χνώτα τους και τα περιττώματα τους. Τετρακόσιες νυχτερίδες ζουν στο σπήλαιο μαζί και διάφορα είδη που ζουν μόνο σε σπηλιές στο απόλυτο σκοτάδι. Προφανώς ενόψει της επέλασης μας αποδήμησαν στα κρυφά δωμάτια του σπηλαίου. Υπάρχει και ένα ενδημικό, το Graeconiscus guanophilus, ένα ισόποδο που ζει μόνο στην τρύπα του Σφεντόνη.
Τρύπα του Σφεντόνη;
Έτσι έλεγαν παλιά οι ντόπιοι το σπήλαιο, γιατί το άνοιγμα της εισόδου ήταν μια τρύπα μόλις ενός τετραγωνικού μέτρου. Ο Σφεντόνης λέγεται ότι ήταν ένας αντάρτης, και το σπήλαιο το άντρο του. Κανείς δεν ξέρει αν ήταν υπαρκτό πρόσωπο. Δεν ήταν όμως ο μόνος που έζησε εδώ, έστω περιστασιακά. Πήλινα αγγεία και λίθινα εργαλεία από τη νεολιθική περίοδο, ευρήματα από μεταγενέστερες εποχές, αλλά και σκελετοί ζώων βρέθηκαν μέσα στο σπήλαιο. Από την εποχή μάλιστα όπου στην Κρήτη ζούσαν ακόμη και ελάφια και ζαρκάδια. Αργότερα, το δαιμόνιο μυαλό των Ζωνιανών βοσκών σκέφτηκε ότι θα μπορούσε να φιλοξενήσει και τα διάσημα τυριά τους, τα τυριά της τρύπας.
Όλα αυτά ακούς στην προσεγμένη ξενάγηση που γίνεται στο σπήλαιο ενώ γύρω σου αλλάζουν οι χρωματισμοί και φτιάχνουν μια ατμόσφαιρα ψυχεδελική (και δροσερή βεβαίως)! Το «φυσικό air-condition» έχει σταθερά τον θερμοστάτη του στους 16-17 βαθμούς – ευλογία για τους καλοκαιρινούς μήνες. Δεν υπάρχει λευκό φως γιατί με την υγρασία να φτάνει το 100% οι συνθήκες για φωτοσύνθεση και βλάστηση είναι ιδανικές. Και τότε πώς θα συνέχιζαν οι στάλες του νερού το προαιώνιο έργο τους να ενώσουν σταλαγμίτες και σταλακτίτες; Πώς θα ζούσαν τα ορθόπτερα, οι ψευδοσκορπιοί, τα διπλόποδα και τα σαλιγκάρια; Από κάποια κρυφή γωνιά σε παρακολουθούν κρυμμένα ενόσω εσύ τρυπώνεις για λίγο στο σκοτεινό τους βασίλειο…