Επιστροφή στους παππούδες: Βότανα, μυρωδιές, φυσικές θεραπείες
Το «επιστροφή στις ρίζες» είναι η νέα τάση. Έπρεπε να έρθει η κρίση και τα συνακόλουθα της για να αρχίσουμε να ξετρυπώνουμε τις… γιαγιαδίστικες συνήθειες ως το κλειδί για μια καλύτερη ζωή. Στο «Εν Οίκω» τον Ιούνιο οι πάγκοι γέμισαν με βαζάκια και μπουκαλάκια με αλοιφές και λαδάκια και χειροποίητα καλλυντικά φτιαγμένα από βότανα και ελαιόλαδο και άλλα φυσικά συστατικά. Τώρα που κοιτάμε «πίσω» βλέπουμε πόσες παλιές γνώσεις χάθηκαν για πάντα, αλλά και πόσες διατηρούνται ακόμα.
Κάποτε – όχι πολύ παλιά, στην εποχή των γιαγιάδων μας – δεν υπήρχαν νοσοκομεία και φαρμακεία όπως τα ξέρουμε σήμερα. Οι Κρητικοί βασίζονταν σε αυτά που τους έδινε η κρητική γη για να φτιάξουν μαντζούνια και φλισκούνια και χειροποίητα γιατρικά για το κάθε τι. Τα βότανα εξάλλου είχαν ανέκαθεν συνδεθεί με την σωματική και πνευματική υγεία, με τη μυθολογία, τις παραδόσεις, και φυσικά, τον έρωτα! Στη σύγχρονη εποχή απομονώθηκαν στην… κουζίνα, και χρησιμοποιήθηκαν κυρίως για να δώσουν άρωμα και γεύση στα πιάτα μας: θυμάρι, ρίγανη, δάφνη, δεντρολίβανο. Κι όμως η ρίγανη μπορεί να «γιατρέψει» τον στομαχόπονο, τη δηλητηρίαση και τον πονόδοντο, το θυμάρι είναι ένα φυσικό αντικαταθλιπτικό και θεωρείται ότι βελτιώνει τις φυσικές μας αντοχές, ο δίκταμος (ή έρωντας) έχει ισχυρές θεραπευτικές ιδιότητες, αφού επιταχύνει την επούλωση των πληγών. Η δάφνη κάνει καλό στα μαλλιά και απαλύνει τον πόνο. Ευτυχώς που από τους παππούδες μας μάθαμε ότι το φασκόμηλο και η μαλοτήρα θεραπεύουν τον πονόλαιμο.
Φλισκούνια, μαντζούνια και βοτανοθεραπείες
Οι κρητικοί βοτανολόγοι μελέτησαν τις παλιές συνταγές και πρόσθεσαν νέες γνώσεις. Κάποιες βασικές «συνταγές» μπορείς να τις φτιάξεις κι εσύ. Μια πολύ συνηθισμένη συνταγή για το προσωπικό σου φαρμακείο έχει ως εξής. Μαζεύεις τα άνθη ή τα φύλλα του βοτάνου που σε ενδιαφέρει (ανάλογα το βότανο διαλέγεις ή τα άνθη ή τα φύλλα), τα βάζεις σε ένα γυάλινο βάζο και τα καλύπτεις μέχρι πάνω με ελαιόλαδο. Έπειτα αφήνεις το βάζο στον ήλιο για 40 ημέρες μέχρι το λάδι να πάρει όλες τις θεραπευτικές ουσίες από το βότανο. Το λαδάκι που προκύπτει αφού αφαιρέσεις τα άνθη ή τα φύλλα μπορείς να το χρησιμοποιήσεις στο δέρμα σου ή στα μαλλιά σου ή ακόμα και να το ρίξεις τη σαλάτα σου (ανάλογα με τις εκάστοτε ιδιότητες του βοτάνου). Αν είσαι ακόμα πιο προχωρημένος μπορείς να το αναμείξεις με φυσικό κερί μέλισσας ανακατεύοντας σε χαμηλή φωτιά, κι αφού κρυώσει να το χρησιμοποιήσεις σαν κηραλοιφή. Η διαδικασία είναι μαγική και η αίσθηση ότι έχεις φτιάξει μόνος το φάρμακο ή καλλυντικό σου είναι μοναδική, αλλά για τις ακριβείς οδηγίες πρέπει να ρωτήσεις κάποιον έμπειρο βοτανολόγο.
Για τα πρώτα σου βήματα στις βοτανοθεραπείες μπορείς να πειραματιστείς με τα κίτρινα άνθη του Verbascum Creticum, τα οποία συλλέγονται κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού. Το λάδι μπορείς να το χρησιμοποιήσεις για τους πόνους στα αυτιά, σε δερματικές παθήσεις και σε πολλά άλλα προβλήματα καθώς το Verbascum είναι γνωστό για τις αντιφλεγμονώδεις, αντιβακτηριακές, και καταπραϋντικές του ιδιότητες. Το Verbascum Creticum το έχεις βέβαια δει παντού στην κρητική ύπαιθρο αγνοώντας τις θαυματουργές του ιδιότητες. Βέβαια μην πας σε κανένα παππού και τον ρωτήσεις πού φύεται το Verbascum Creticum. Ρώτα τον καλύτερα πού βγαίνει το… «Παπάρι του Τράγου». Οι λόγοι ευνόητοι – ρίξε μια καλύτερη ματιά στις φωτογραφίες!
Και για την παραπάνω συνταγή θα χρειαστείς 40 μέρες ήλιο και παρθένο ελαιόλαδο. Ευτυχώς στην Κρήτη τα έχουμε άφθονα και τα δυο. Αν πάλι δεν έχεις τόση υπομονή (ή τόσο ήλιο), βάλε απλά σε έναν υφασμάτινο «φάκελο» λίγο δεντρολίβανο, θυμάρι ή φασκόμηλο και ρίξε το μέσα στη γεμάτη μπανιέρα σου. Φυσικό spa!
Το Verbascum Creticum το έχεις δει παντού στην κρητική ύπαιθρο αγνοώντας τις θαυματουργές του ιδιότητες. Βέβαια μην πας σε κανένα παππού και τον ρωτήσεις πού φύεται το Verbascum Creticum. Ρώτα τον καλύτερα πού βγαίνει το… «Παπάρι του Τράγου».
Τα μυστικά του καλού βοτανο-θηρευτή
Παίρνεις στο χέρι ένα βιβλίο από τα τόσα που κυκλοφορούν στο εμπόριο με όλες τις φωτογραφίες και τις αντίστοιχες πληροφορίες για τα κρητικά βότανα και είσαι έτοιμος να πάρεις τα βουνά. Δεν είναι ακριβώς έτσι. Καταρχάς, δεν είναι όλα τα βότανα κατάλληλα για όλους (ιδιαίτερα για εγκύους) κι επιπλέον μερικά βότανα μοιάζουν πολύ με άλλα φυτά τα οποία είναι τοξικά. Οπότε καλύτερα συμβουλεύσου τον βοτανολόγο της γειτονιάς σου ή φυσικά, την καλή σου τη γιαγιά.
Όταν πια είσαι σίγουρος ότι μπορείς να ξεχωρίσεις τα βότανα από τα «ψακωτάρια» ακολούθησε τις παρακάτω οδηγίες: Τα βότανα πρέπει να τα μαζεύεις με το χέρι, χωρίς μαχαίρια ή ψαλίδια, και στη διάρκεια του μεσημεριού. Πράγμα που σημαίνει ότι στον ήλιο του μεσημεριού πρέπει να φοράς καπέλο, ελαφριά ρούχα, να έχεις μαζί σου νερό και να φοράς μακριά παντελόνια και κατάλληλα παπούτσια γιατί τα αγκάθια καραδοκούν. Ιδανικά βάζε τα βότανα και τα ανθάκια τους σε υφασμάτινες τσάντες ή μέσα σε ένα μαντίλι. Οι πλαστικές σακούλες δεν τα αφήνουν να αναπνεύσουν. Απόφυγε τα βότανα που βρίσκονται κοντά στον δρόμο γιατί έχουν απορροφήσει βαρέα μέταλλα και μόλυνση από τα καυσαέρια των αυτοκινήτων. Πήγαινε σε πιο παρθένες, απομονωμένες περιοχές. Οι σύγχρονες «μάγισσες» της Κρήτης, συμβουλεύουν δε να προτιμήσεις περιοχές με δυνατά ενεργειακά πεδία – δηλαδή σε κορυφές βουνών, κοντά σε αρχαιολογικούς χώρους και αρχαίους ναούς. Μάγισσες είναι αυτές, κάτι θα ξέρουν παραπάνω.
Να προσέχεις γιατί μπορεί να βρεθείς μπροστά σε πόρτες σε περίφραξη που κλείνει τα ζώα κάποιου βοσκού. Κλείσε την πόρτα πίσω σου για να μην πάρεις κυνήγι τα πρόβατα (και μη σε πάρει κυνήγι ο βοσκός). Και φυσικά είναι περιττό να τονίσουμε ότι πρέπει να σεβαστείς την φύση. Δεν χρειάζεται να πάρεις μαζί σου όλο το φυτό, μερικά κλαδάκια από κάθε βότανο αρκούν συνήθως.
Καλή επιτυχία!