Ένας Καταλανός γράφει για τα «Κρητικά»
Πώς αποφάσισες να ασχοληθείς με την κρητική μουσική; Τι σου κίνησε το ενδιαφέρον;
Γιατί η κρητική μουσική είναι παντού, αν κάνω σύγκριση με την καταλανική παραδοσιακή μουσική. Εδώ υπάρχουν περιοδικά, ραδιοφωνικοί σταθμοί, γλέντια… μόνο με κρητικά! Για αυτό το λόγο θέλησα να τη μελετήσω, για να καταλάβω τον λόγο. Στην ουσία ήθελα να απαντήσω σε αυτό το ερώτημα: τι ρόλο, τι χρησιμότητα έχουν τα κρητικά μέσα στην κοινωνία;
Πόσο δύσκολο και πόσο ενδιαφέρον ήταν το εγχείρημα να γράψεις βιβλίο για την κρητική μουσική;
Αυτό το βιβλίο είναι πάνω κάτω η διατριβή μου που έκανα για το πανεπιστήμιο της Βαρκελώνης, για το master μου πάνω στην Κοινωνική Ανθρωπολογία και Λαογραφία, που τέλειωσα πριν 2 χρόνια. Για να γράψεις χρειάζεται υπομονή και πάνω από όλα να έχεις σωστή μεθοδολογία κατά τη γνώμη μου. Εγώ πέρασα πολύ καλά, έκανα 27 συνεντεύξεις σε πολύ ενδιαφέροντες ανθρώπους, πήγα σε πολλά γλέντια, άκουσα αρκετά «κρητικά» και διάβασα πολλά βιβλία.
Μίλησε μας για το βιβλίο. Τι «κεφάλαια» της κρητικής μουσικής καλύπτει;
Όπως είπα πριν, εγώ ήθελα να μάθω τι ρόλο έχει η κρητική μουσική μέσα στην κοινωνία. Σαν ανθρωπολόγος αυτό που με ενδιαφέρει είναι η μουσική σαν κουλτούρα, αλλά η λέξη κουλτούρα, όπως την χρησιμοποιούμε οι ανθρωπολόγοι. Το βιβλίο είναι μια λαογραφική άποψη του μουσικού φαινομένου στο νησί, που προσπαθεί να καλύψει την πρακτική και την σκέψη που ενσωματώνονται στα «κρητικά».
Παρουσίασες το βιβλίο στην Βαρκελώνη και στην ιδιαίτερη πατρίδα σου, στην Mataró καθώς και στο εθνικό ραδιόφωνο της Ισπανίας. Ποια ήταν η ανταπόκριση του κόσμου;
H παρουσίαση πήγε πολύ καλά. Πρώτα στην καταλανική πρωτεύουσα, τη Βαρκελώνη και μετά στην Mataró και όπως λες στο εθνικό ισπανικό ραδιόφωνο αλλά και σε δύο άλλους σταθμούς. Είμαι χαρούμενος γιατί είδα ότι υπάρχει ενδιαφέρον. Γενικά τα κρητικά είναι μια μουσική που σχεδόν ελάχιστοι άνθρωποι γνωρίζουν εκεί. Πιστεύω ότι η κρητική μουσική έχει πάρα πολύ δρόμο να κάνει έξω από τα ελληνικά σύνορα.
Πιστεύω ότι ο Ψαραντώνης είναι από τους σημαντικότερους μουσικούς της εποχής μας, ο “Jimmy Hendrix” της κρητικής μουσικής
Υπάρχουν ομοιότητες ανάμεσα στην κρητική μουσική και στις μουσικές της Καταλονίας και της Ισπανίας;
Πρώτα από όλα, εγώ δεν είμαι μουσικολόγος. Αν και έχω μουσική παιδεία δεν είμαι ο κατάλληλος να μιλήσω για ομοιότητες ανάμεσα στις μουσικές στην Καταλονία ή σε άλλα μέρη μέσα στην Ιβηρική Χερσόνησο και τα κρητικά. Αλλά σίγουρα υπάρχουν διαφορές.
Πόσο εύκολο ή δύσκολο άκουσμα είναι η κρητική μουσική για κάποιον που δεν έχει ξανακούσει ποτέ στη ζωή του; Από την δική σου εμπειρία…
Σύμφωνα με την εμπειρία μου, μπορώ να πω ότι εξαρτάται από το κομμάτι. Δεν είναι το ίδιο να ακούσεις ένα ριζίτικο για πρώτη φορά και ένα σιγανό ή ένα κομμάτι του Ψαραντώνη. Αυτό που είναι σίγουρο είναι ότι για μένα στην αρχή ήταν κάτι πολύ διαφορετικό από άλλα είδη μουσικής που είχα ακούσει μέχρι τότε.
Ποιοι είναι οι αγαπημένοι σου κρητικοί καλλιτέχνες, παλιότεροι και σύγχρονοι και γιατί τους ξεχωρίζεις.
Μου αρέσει πολύ ο Φουσταλιέρης, το πώς έπαιζε το μπουλγαρί. Είναι πολύ ιδιαίτερο αυτό το όργανο, και το πώς ακουγόταν στα χέρια του είναι κάτι που δυστυχώς είναι πολύ δύσκολο να το βρεις σήμερα. Από την άλλη μεριά, πιστεύω ότι ο Ψαραντώνης είναι από τους σημαντικότερους μουσικούς της εποχής μας, ο “Jimmy Hendrix” της κρητικής μουσικής.
Ποιος ο αγαπημένος σου κρητικός χορός – ρυθμός;
Μου αρέσει πολύ η αλλαγή του ρυθμού, όπως για παράδειγμα όταν ακούμε ένα σιγανό και αλλάζει για να γίνει πεντοζάλης. Αλλά σαν χορό προτιμώ τον συρτό.
Πες μας κάτι για την κρητική μουσική (ένα περιστατικό, μια πληροφορία) που δεν ξέρει ούτε ο μέσος Κρητικός!
Δεν ξέρω, ότι έμαθα εγώ ήταν από εσάς. Αλλά μπορώ να πω τρία πράγματα που έμεινα έκπληκτος όταν τα έμαθα. Πρώτον, ότι το γνωστό «συρτάκι» είναι μια μελωδία που αρχικά έγραψε ο Γιώργος Κουτσουρέλης. Δεύτερον ότι υπήρξε μια περίοδος μετά τον εμφύλιο πόλεμο στην οποία απαγορεύτηκε το βιολί για ιδεολογικούς λόγους. Και τέλος, ότι παλιά, δηλαδή πριν 60 χρόνια σε πολλά γλέντια στο νησί δεν παίζανε μόνο κρητικά. Χορεύανε επίσης τάνγκο, fox κ.ά.
Ποια είναι τα επόμενα σου σχέδια; Να περιμένουμε σύντομα και την ελληνική έκδοση του βιβλίου;
Στα επόμενα σχέδια μου είναι να μελετήσω πώς εκφράζεται μια κοινωνία -η κρητική- μέσα από τους στίχους της παραδοσιακής μουσικής. Όσο για την ελληνική έκδοση, ελπίζω να γίνει μια μέρα, βέβαια πρέπει πρώτα να βρω εκδοτική εταιρεία.