Προσεχώς Βιβλιοθήκη
Καθώς θα φωτογραφίζεσαι ανέμελος μπροστά στα ενετικά Λιοντάρια, ή θα μασουλάς ηδονικά την μπουγάτσα σου στην πλατεία, το βλέμμα σου αργά ή γρήγορα θα πέσει πάνω της. Το κτίριο οι ντόπιοι το ξέρουν κι ως «Αχτάρικα» γιατί εδώ κάποτε ήταν τα μαγαζάκια των «αχτάρηδων» (πουλούσαν μπαχαρικά και πρακτικά φάρμακα).
Η ιστορία της Βικελαίας έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Πήρε το όνομα της από τον Δημήτριο Βικέλα, έναν λόγιο και κοσμοπολίτη με καταγωγή από την Σύρο ο οποίος δώρισε την βιβλιοθήκη του στο Δήμο Ηρακλείου. Η λειτουργία της Βικελαίας ξεκίνησε το 1908 σε άλλο κτίριο και μεταφέρθηκε στο Αχτάρικα περίπου το 1930. Η βιβλιοθήκη «προικίστηκε» όμως και με τις δωρεές των Έλλη Αλεξίου , Γεώργιου Ανεμογιάννη, ενώ η Μαρώ Σεφέρη δώρισε τη βιβλιοθήκη της ίδιας και του Γιώργου Σεφέρη.
Εκτός όμως από τις δωρεές, τους 250.000 τόμους βιβλίων, τις 300.000 εφημερίδες, τους 500 τίτλους περιοδικών (ανάμεσα τους ο “Λόγιος Ερμής” του Άνθιμου Γαζή) και τις περίπου 1.650 ώρες οπτικοακουστικού υλικού, η Βικελαία κατέχει κι έναν επιπλέον θησαυρό: επτά αιώνες αρχειακού υλικού των κατακτητών της Κρήτης. Από τα αρχεία των Βενετών, που αποκτήθηκαν σε μικροφίλμ από το Κρατικό Αρχείο Βενετίας, μέχρι τα αρχεία των οθωμανών κατακτητών και της κρητικής επανάστασης του 1896, ως τα αρχεία της Δημογεροντίας, του θεσμού κοινοτικής αυτοδιοίκησης των τελευταίων 40 χρόνων της τουρκικής κυριαρχίας.
Εκτός από τις δωρεές, τα βιβλία, το οπτικοακουστικό υλικό, τις εφημερίδες και τα περιοδικά, η Βικελαία κατέχει κι έναν επιπλέον θησαυρό: επτά αιώνες αρχειακού υλικού των κατακτητών της Κρήτης.
Κι αν σαν γνήσιος βιβλιόφιλος ενθουσιάστηκες, θα πρέπει να περιμένεις για να τα δεις όλα αυτά από κοντά... Οι εργασίες αποκατάστασης του κτιρίου που διαγνώστηκε με σοβαρό πρόβλημα στατικότητας ξεκίνησαν το 2006, και αν και ολοκληρώθηκαν μετά από αρκετά χρόνια, η βιβλιοθήκη παραμένει κλειστή καθώς δεν διαθέτει ακόμα εξοπλισμό. Εκτός από τα θέματα (κλασικής ελληνικής) γραφειοκρατίας ένας σημαντικός λόγος που η αποκατάσταση του κτιρίου Ακτάρικα κράτησε τόσα χρόνια είναι ότι στο υπόγειο του βρέθηκε τμήμα του αραβοβυζαντινού τείχους (διέρχεται ανάμεσα και κατά μήκος της οδού Δαιδάλου και της οδού Δικαιοσύνης και είναι ελάχιστα ορατό μέσα από συγκεκριμένα καταστήματα) καθώς και τμήμα του ανατολικού πύργου της πύλης Βολτόνε.
Το νέο κτίριο
Το νέο κτίριο σχεδιάστηκε για να είναι βιοκλιματικό. Μόλις ολόκληρωθεί η επίπλωση και ο εξοπλισμός του θα στεγάζει στο υπόγειο το παιδικό τμήμα, στον πρώτο όροφο τη γενική βιβλιοθήκη (τμήμα δανεισμού & τμήμα μη δανειζόμενων βιβλίων), στον δεύτερο θα υπάρχει φουαγιέ και χώρος εκδηλώσεων καθώς και οι βιβλιοθήκες Σεφέρη, Βικέλα και το αρχείο Τζεδάκη, Σπανάκη. Όσο για το ημιυπόγειο, σύμφωνα με τη μελέτη θα αναδεικνύει τα αρχαιολογικά ευρήματα με ειδικό φωτισμό και γυάλινο δάπεδο. Προς το παρόν, στο κτίριο Ακτάρικα αυτή τη στιγμή είναι ανοιχτό στο κοινό μόνο το Βιβλιοπωλείο της Βικελαίας το οποίο λειτουργεί σύμφωνα με το ωράριο καταστημάτων.
Η προηγούμενη δημοτική αρχή σχεδίαζε να λειτουργήσει και «εντευκτήριο» σε κάποιον από τους χώρους της Βικελαίας με αποτέλεσμα να υπάρξουν αντιδράσεις δημοτών και να γεννηθεί το κίνημα «Πολίτες για την Βικελαία», ένα κίνημα που διεκδίκησε να αποδοθεί όλο το κτίριο στη Βικελαία, χωρίς εμπορική εκμετάλλευση, να μεταφερθούν τα αρχεία σε χώρους με καλύτερες συνθήκες φύλαξης και να ξαναποκτήσει η βιβλιοθήκη την δυναμική της και τις δράσεις της.
Ελπίζουμε ότι η νέα δημοτική αρχή δεν θα έχει ανάλογες βλέψεις και ότι σύντομα θα ολοκληρωθούν οι εσωτερικές εργασίες ώστε να μπορέσουμε - επιτέλους! - να ξαναδούμε το Αχτάρικα να παίρνει ζωή και αυτή η σημαντική δημοτική βιβλιοθήκη να απλώσει ξανά τους θησαυρούς της σε όλο τους το μεγαλείο!