Ταξιδεύοντας στην κρητική ύπαιθρο πρέπει να έχεις μάτια ορθάνοιχτα και ακόρεστη (ή μήπως ακούραστη;) περιέργεια για εξερεύνηση. Ακόμα και η πιο μικρή χειροποίητη ταμπελίτσα σε έναν ασήμαντο επαρχιακό δρόμο μπορεί να οδηγεί σε ένα μεγάλο θησαυρό.
Φτάνοντας στην Κιθαρίδα, ένα μικρό γραφικό χωριό πριν τον Κρουσώνα, μια μικρή ξύλινη ταμπέλα δείχνει προς τον Άγιο Γεώργιο. Την ακολουθείς αλλά δεν πας στον Άγιο Γεώργιο, πας στον γειτονικό Άγιο Φανούριο.
Πρώτα βέβαια κάνεις μια στάση στο χωριό, πιάνεις φιλίες με τους χωριανούς και τους ζητάς τα κλειδιά της εκκλησίας. Εμείς πετύχαμε διάνα με την πρώτη: ο κ. Σταύρος που μας έδωσε τις οδηγίες για να φτάσουμε στον Άγιο Φανούριο ήταν ένας από τους «κλειδοκράτορες» του βυζαντινού ναού. Και ως ένας από τους παλαιότερους κατοίκους του χωριού – αλλά και πρώην διάκονος του ναού - μας είπε λίγα για την ιστορία του.
«Εδώ ήταν η μονή της Παναγιάς Ελεούσας. Μέχρι το 1100 ήταν μονή Καλογραιών, αλλά μετά λειτούργησε ως ανδρική μονή. Είχε έως 70 καλόγερους το μοναστήρι, είχαν αμπέλια, μύλο, φάμπρικα (ελαιουργείο) και λειτουργούσε και σχολείο. Ήταν ένα από τα αρχαιότερα σχολεία της Κρήτης εδώ, έρχονταν από όλο το νησί να μάθουν γράμματα. Την ίδια ώρα που στον Κρουσώνα δεν ξέρανε να βάλουν ούτε την υπογραφή τους, στην Κιθαρίδα λειτουργούσε κανονικά σχολείο! Οι μοναχοί είχαν περιθάλψει έναν Τούρκο αξιωματικό που έπεσε από το άλογο του και αυτός τους υπέγραψε την άδεια να έχουν το σχολείο. Όλα αυτά μέχρι την επανάσταση του 1866 που οι Τούρκοι έσφαξαν τους μοναχούς»
Μετά το σύντομο μάθημα τοπικής ιστορίας πήραμε το σύντομο χωματόδρομο που οδηγεί στο ναό, ο οποίος είναι ό,τι έχει απομείνει από το μοναστήρι. Σε ένα τοπίο που θυμίζει μάλλον Τοσκάνη, μέσα σε ελιές, αμπέλια, κυπαρίσσια, ο βυζαντινός ναός είναι πολύ διαφορετικός από τους περισσότερους που έχεις δει ως τώρα. Σίγουρα είναι ένας από τους πιο πρωτότυπους, από αρχιτεκτονικής άποψης, ναούς σε όλο το νησί. Έχει έναν νάρθηκα, τρία κλίτη κι έναν τρούλο πάνω από κάθε κλίτος. Η πανέμορφη γεωμετρία του δένει αρμονικά με το τοπίο και τα ιδιαίτερα διακοσμητικά στοιχεία του, όπως τα κεραμικά πιάτα που είναι ενσωματωμένα στον τοίχο, με απεικονίσεις περίεργων πολύχρωμων πουλιών, τον κάνουν ακόμα πιο ξεχωριστό.
Αφού έχεις τα κλειδιά στο χέρι περνάς και στο εσωτερικό. Το ξυλόγλυπτο τέμπλο είναι αποσυναρμολογημένο – παρόλα αυτά εντοπίζεις τα μικρά γλυπτά αγγελάκια – και στους τρούλους, καθώς και σε άλλα σημεία, οι παλιές τοιχογραφίες ξεπροβάλλουν ξεθωριασμένες κι ίσως - ακριβώς γι’αυτό τον λόγο - πιο γοητευτικές. Παραβλέπεις τα στοιβαγμένα πλαστικά καθίσματα και τα σύνεργα μιας ανακαίνισης που άφησε πίσω της αρκετές κακοτεχνίες και ξαναβγαίνεις έξω στο τοσκανικό (ή μάλλον κρητικότατο) τοπίο. 
Ενώ ο ήλιος πέφτει στα κατακόκκινα ρόδια στο προαύλιο, εσύ λίγο πιο κει εξερευνάς τα χαλάσματα της παλιάς μονής κι ύστερα παίρνεις το δρόμο για να ανηφορίσεις στον Κρουσώνα και το οροπέδιο Λιβάδι όπου οι αμέτρητες μηλιές και αχλαδιές είναι ντυμένες στα φθινοπωρινά χρώματα…
(εχμ, και μην ξεχάσεις να επιστρέψεις τα κλειδιά!)