Ο ναός της Αγίας Αικατερίνης, που υπήρξε μετόχι της ομώνυμης Σιναΐτικης μονής, ανεγέρθηκε πιθανότατα κατά τον 13ο αι. και δέχτηκε ανακατασκευές κατά τον 16ο και 17ο αι. Έπαιξε σημαντικό πνευματικό και καλλιτεχνικό ρόλο ανάμεσα στον 15ο και 17ο αιώνα και υπήρξε έδρα της «Ακαδημίας των Stravaganti» (Αλλόκοτων) την οποία ίδρυσαν το 1590 λόγιοι Κρητικοί που σπούδασαν στην Ιταλία (ανάμεσα τους κι ο Ανδρέας Κορνάρος, αδερφός του Βιτσέντζου), με αξιόλογη φιλολογική και λογοτεχνική δραστηριότητα. Κατά τη διάρκεια της τουρκοκρατίας, όπως και οι περισσότεροι χριστιανικοί ναοί της πόλης μετατράπηκε σε τζαμί. Μάλιστα, ακόμα και σήμερα εντός του ναού υπάρχουν τα ίχνη του μιναρέ που όμως έχει κατεδαφιστεί.
Σήμερα ο Ναός της Αγίας Αικατερίνης (αφού παρέμεινε κλειστός για πολλά χρόνια για λόγους αναστήλωσης) έχει μετατραπεί σε εκκλησιαστικό μουσείο από την Αρχιεπισκοπή Κρήτης, ένα μουσείο με σύγχρονη μουσειολογική προσέγγιση, με τη χρήση πολυμέσων, οθονών αφής κ.ά.
Η έκθεση του μουσείου περιλαμβάνει σημαντικά εκκλησιαστικά κειμήλια από εκκλησίες και μοναστήρια της Κρήτης, όπως εξαιρετικής τέχνης φορητές εικόνες της περιόδου 15ος – 19ος αι., τμήματα από τοιχογραφίες, ξυλόγλυπτα, δερματόδετα ιερά βιβλία και χειρόγραφα από τα βυζαντινά χρόνια, χειροποίητα χρυσοκέντητα εκκλησιαστικά άμφια και άλλα αντικείμενα.
Το μουσείο αξίζει πραγματικά να το επισκεφτείς – ακόμα και αν δεν σε διακατέχει ισχυρό θρησκευτικό αίσθημα – για πολλούς λόγους. Πρώτα από όλα γιατί θα δεις το εσωτερικό αυτού του υπέροχου μνημείου και θα διαβάσεις την αρχιτεκτονική και θρησκευτική του ιστορία. Έπειτα, γιατί ανάμεσα στις εικόνες που εκτίθενται είναι αυτές του Μιχαήλ Δαμασκηνού, ενός ζωγράφου που ταξίδεψε στη Βενετία την εποχή που έδρασαν διάσημοι ζωγράφοι όπως ο Τιτσιάνο, ο Βερονέζε και ο Τιντορέτο και στη συνέχεια επέστρεψε στην ενετική Candia (1583) για να δημιουργήσει έργα στα οποία παντρεύονται τα βυζαντινά με τα δυτικά στοιχεία. Στη συλλογή της Αγίας Αικατερίνης εκτίθενται έξι πολύ σημαντικά έργα του που περιέχουν πολλαπλά μηνύματα και τα αποδίδουν με απίστευτη λεπτομέρεια. Εκτός από τον Δαμασκηνό το μουσείο φιλοξενεί και έργα του Γ. Καστροφύλακα από τον μικρό ναό του Αγίου Μηνά, καθώς και έργα ενός άλλου σπουδαίου κρητικού ζωγράφου των αρχών του 15ου αι., του Άγγελου Ακοτάντου. Με λίγα λόγια θα πάρεις μια καλή γεύση του πώς διαμορφώθηκε η λεγόμενη «Κρητική Σχολή» στην αγιογραφία.
Η Αγία Αικατερίνη βρίσκεται σε μια από τις πιο όμορφες και ήσυχες πλατείες της πόλης. Μετά την επίσκεψη στο μουσείο, μη χάσεις την ευκαιρία να χαλαρώσεις σε κάποιο παγκάκι ή σε ένα από τα καφέ της πλατείας χαζεύοντας τα περιστέρια και τα παιδιά που παίζουν μπάλα...