Θέα από ψηλά και επίσκεψη στις σημαντικότερες Πύλες και Στοές
Υπάρχουν πολλές εναλλακτικές διαδρομές για τα τείχη του Ηρακλείου. Ανάλογα με τον χρόνο σου, την όρεξη σου και τις διαθέσεις σου. Άλλη διαδρομή θα κάνεις αν θες να ρεμβάσεις σε ένα παγκάκι χαζεύοντας την θέα. Άλλη διαδρομή αν θες απλά να βγάλεις τον σκύλο σου βόλτα. Η παρακάτω διαδρομή απευθύνεται σε αυτούς που θέλουν να συνδυάσουν θέα, περπάτημα και τουριστική περιήγηση – με την καλή πάντα έννοια.
Ξεκινάς από την πλατεία Ελευθερίας. Εδώ κάποτε ήταν η Πύλη του Αγίου Γεωργίου, μια από τις τρεις σημαντικότερες των ενετικών τειχών. Σήμερα βέβαια δεν βλέπεις την εξωτερική της πρόσοψη (κατεδαφίστηκε το 1917), ούτε τις «τρεις καμάρες» των τόξων του υδραγωγείου του Μοροζίνι. Κατεβαίνοντας όμως τα σκαλιά, βρίσκεσαι σε μια στοά κι έπειτα σε έναν θολωτό χώρο που φωτίζεται με φυσικό φως. Αυτό είναι ό,τι έχει απομείνει από την πύλη που ονομαζόταν και «Λαζαρέτο» ή «πύλη Μαρουλά». Πιθανότατα θα φιλοξενείται κάποια έκθεση χειροποίητων αντικειμένων ή φωτογραφίας. Αφού ρίξεις μια ματιά ανέβα πίσω τα σκαλιά για την πλατεία, διάσχισε την και μπες στα στενά δρομάκια της συνοικίας της Βίγλας (πάρε την οδό Πεδιάδος που περνάει δίπλα στο πάρκινγκ). Λίγο πριν την παιδική χαρά, κάτω από ένα κτίριο βρίσκεται κρυμμένη η είσοδος της πύλης Βιτούρι. Σκύψε και κατέβα τα σκαλιά. Θα βρεθείς στην «χαμηλή πλατεία» και από κει, από την έξοδο (sortita) θα βρεθείς στον χώρο της τάφρου (που πλέον χρησιμοποιείται σαν πάρκινγκ). Τώρα βλέπεις το τείχος σε όλο το μεγαλείο του, στο σημείο που δημιουργεί το orecchione («αυτί»). Να ξέρεις πάντως ότι η τάφρος δεν κατασκευάστηκε με σκοπό να έχει νερό - οπότε μην φαντάζεσαι κροκόδειλους κι άλλα τρομακτικά υδρόβια πλάσματα. Σε ειρηνικές περιόδους χρησιμοποιούνταν ως χώρος για καλλιέργειες.
Έπειτα παίρνεις το ανηφορικό δρομάκι που σε βγάζει δίπλα στην «Καινούργια Πόρτα». Μέσα στην στοά της θα βρεις μικροσκοπικά μαγαζάκια που πουλάνε διάφορα απίθανα πράγματα. Παίρνεις έναν καφέ στο χέρι από το αντίστοιχο μαγαζάκι (από τους πιο φτηνούς στην πόλη), εντοπίζεις τον χώρο όπου ο Δήμος Ηρακλείου διαθέτει δωρεάν ποδήλατα για βόλτα στην πόλη (για να επιστρέψεις αργότερα με την ταυτότητα σου και να δανειστείς). Και λίγο παρακάτω βλέπεις τα τσιμεντένια σκαλιά. Μην φοβάσαι, είναι η δίοδος σου για να ανέβεις ΠΑΝΩ στα τείχη. Δεν θες να δεις την θέα από ψηλά;
Είσαι πια πάνω στα τείχη, βλέπεις τα αυτοκίνητα να τρυπώνουν μέσα στην Καινούργια Πόρτα (που λέγεται έτσι γιατί δεν είναι ενετική, κατασκευάστηκε την δεκαετία του '70). Βλέπεις επίσης δύο περίεργες καμινάδες, που χρησίμευαν ως αεραγωγοί για την Πύλη Ιησού που βρισκόταν από κάτω – και δυστυχώς σώζεται μόνο η εξωτερική της πλευρά. Περπατάς στο μονοπάτι με τα χαλίκια, βλέποντας την πόλη από ψηλά και στο βάθος τον χιονισμένο (αν είναι χειμώνας) Ψηλορείτη. Στα αριστερά σου θα δεις την χαμηλή πλατεία που έχει μετατραπεί σε Κηποθέατρο Μ. Χατζιδάκι (το καλοκαίρι γίνονται εδώ συναυλίες, παραστάσεις κτλ), έπειτα συναντάς μια συστάδα ανεμοδαρμένων πεύκων – ένα μικρό παρκάκι επί των τειχών. Μην χαλαρώσεις πολύ γιατί σε περιμένουν κι άλλες στάσεις. Αφού περάσεις και το γήπεδο Εργοτέλη θα φτάσεις στον Τάφο του Καζαντζάκη στον προμαχώνα
Η τάφρος δεν κατασκευάστηκε με σκοπό να έχει νερό - οπότε μην φαντάζεσαι κροκόδειλους κι άλλα τρομακτικά υδρόβια πλάσματα. Σε ειρηνικές περιόδους χρησιμοποιούνταν ως χώρος για καλλιέργειες
Μαρτινέγκο, στο σημείο δηλαδή όπου τα τείχη σχηματίζουν την «μύτη» ενός τριγώνου. Στο βάθος ο Γιούχτας, μπροστά σου ο λιτός τάφος, και γύρω λουλούδια, γρασίδι και ηρεμία. Η θέα σε κρατάει εκεί, αλλά τα «στενά» ωράρια των επόμενων Πυλών δεν σου αφήνουν περιθώρια για πολύ χαζολόγημα (κλείνουν για το κοινό στις 14.00).
Κατεβαίνοντας από τον προμαχώνα και στρίβοντας αριστερά, συναντάς κάτι σκαλιά που σε κατεβάζουν στο επίπεδο του δρόμου. Βρίσκεσαι σε ένα σχετικά νέο πάρκο με δυο παλιά τούρκικα κτίσματα. Προχωρώντας λίγο προς τα δεξιά σου θα βρεθείς στη Στοά Μακάσι. Πρόσφατα ανακαινισμένη, θα σε ανατριχιάσει με την ιστορία της αλλά και την εντυπωσιακή μακριά στοά της που θα σε οδηγήσει – κλασικά – στην χαμηλή πλατεία. Βγαίνεις ξανά στον δρόμο, προσπερνάς το πάρκο και το «Κομμένο Μπεντένι». Λίγο μετά τον θερινό κινηματογράφο Βηθλεέμ (εδώ η κινηματογραφική λέσχη Ηρακλείου προβάλλει επιλεγμένες ταινίες τα βράδια του καλοκαιριού) φτάνεις στην τελευταία στάση σου για σήμερα, στην Πύλη Βηθλεέμ. Στεγάζει μια έκθεση αφιερωμένη στον El Greco, τον διάσημο κρητικό ζωγράφο. Στην χαμηλή πλατεία – που κόβει στα δύο την έκθεση – μπορείς να παρατηρήσεις καλύτερα το "cordone", δηλαδή αυτή τη λίθινη γραμμή που ένωνε το κεκλιμένο κομμάτι του τείχους με το παραπέτο (το κάθετο μέρος στην πάνω πλευρά του τείχους) και είχε σημαντικό αμυντικό ρόλο: εμπόδιζε την τοποθέτηση σκάλας από τους επιτιθέμενους.
Η περιήγηση τελειώνει κάπου εδώ. Εσύ όμως μπορείς να επιστρέψεις σε κάποιο από τα σημεία που σου έκαναν περισσότερη εντύπωση ή να χωθείς μέσα στα στενά της πόλης (ακριβώς απέναντι από την Πύλη Βηθλεέμ) και να εξερευνήσεις ό,τι έχει απομείνει από τον παλιό ιστό της, στη συνοικία που ήταν κάποτε γνωστή ως «Λάκκος». Ή ακόμα μπορείς να συνεχίσεις στο υπόλοιπο κομμάτι των τειχών που φτάνει ως την θάλασσα, και να περπατήσεις στα στενά της Αγίας Τριάδας από το ύψος της Χανιώπορτας ως τον παραλιακό δρόμο.